Modern kimyanın babası olarak da anılan Antoine Laurent Lavoisier‘in, 1772 yılında bedelli elmasları ateşe verdiğini muhtemelen daha evvel duymadınız. Lakin bilenler, bu değişik olayın ünlü bilim beşerinin hayatındaki unutulmaz anılardan biri olduğunu söylüyor.
Lavoisier doğduğunda, kimya hala bilim olarak isimlendirilebilecek noktada değildi. İnançlar, flojiston teorisini, yani tüm yanıcı gereçlerin, yandıkça salınan ve etraftaki hava tarafından alınan ateş gibisi bir element (flojiston olarak adlandırılır) içerdiği fikrini destekliyordu. Teoriye nazaran hava, artık ememeyeceği kadar flojistonla doyduğunda alev sönüyordu.
Lavoisier, kükürt ve fosfor yaktığı deneyler sırasında keşfettikleriyle, farklı ve daha az eski olan fikirlere sahipti. Her iki unsurun de yandıktan sonra yük kazandığını biliyordu ve yükü kazanmak için havayla birleştiklerine inanıyordu.
Lavoisier, İngiliz tabiat filozofu Joseph Priestley tarafından yapılan bir deneyi de duymuştu. Bu deneyde, kırmızı cıva oksitin ısıtılması kelam konusuydu. Deneyden kaynaklanan renksiz gaz, Priestley tarafından “flojistikten arındırılmış hava” olarak isimlendirildi, lakin Lavoisier daha sonra bunun oksijen olduğunu kanıtlayacaktı.
Elmaslar işin içine giriyor
Elmaslara gelince, o vakitler beşerler, bu kıymetli taşların kömür ve grafit üzere unsurlarla ilgisi olmayan özel bir unsur olduklarına inanıyorlardı. Materyalleri en temel hallerine ayırmaya meraklı olan Lavoisier, bir elması alıp oksijenle dolu kapalı bir kavanoza yerleştirdi ve güneş ışınlarını odaklamak için dev bir büyüteç kullanarak onu yakmaya çalıştı.
Elmaslar, dayanıklılıklarıyla ünlü olmalarına karşın, kâfi bir oksijen kaynağı olduğunda yanabilirler. Bu, yanan element elmasın içindeyse ve hava (oksijen) sürecin bir kesimi değilse, her türlü ortamda katiyen yanacağından ötürü flojiston teorisiyle çelişiyordu. İddia edilebileceği üzere deney sırasında elmas yandı. Lavoisier’in, karbondan yapıldığına dair kuşkusu doğruydu.
Dünya’nın en pahalı taşlarından birini yakmanın pratik tarafını göremeyen biri için, daha da değerli olan tüm deneyinin tartı istikrarıydı. Elmas yanmış olsa da, kavanozun ve içindekilerin yükü, büsbütün birebir kaldı.
Diğer yanma deneylerinde olduğu üzere, kimyasal tepkilerde unsurun ne baştan yaratıldığına, ne de yok edildiğine, bunun yerine korunduğuna dair deliller elde etmişti.
güzel içerik